174 keer vissterfte in Vlaamse waterlopen: feiten en oorzaken

Summary

Tussen 2020 en 2024 werden in Vlaamse waterlopen 174 gevallen van vissterfte geregistreerd, inclusief een incident met 3 ton dode vis in de Ringvaart van Zeebrugge in 2020. De grootste oorzaken zijn lozingen van organisch materiaal (26 %) en overstorten bij hevige regen (20 %), aangevuld met laagwaterperioden door klimaatverandering. Van de 195 Vlaamse waterlichamen voldoet slechts 1 (0,5 %) aan de goede ecologische toestand. Oplossingen zoals gescheiden riolering, infiltratie van regenwater, slimme sensortechnologie en ontharding zijn effectief bekend en opgenomen in Vlaamse waterbeheerplannen.

De Bewering

“174 keer vissterfte in Vlaamse waterlopen sinds 2020. Dat zijn tonnen dode vis, letterlijk. In 2020 alleen al drie ton in de Ringvaart van Zeebrugge.
26 % door lozingen van organisch materiaal. 20 % door overstorten bij hevige regen. Droogte door klimaatverandering. Slechts 1 van de 195 waterlopen is in goede ecologische staat. De aanpak is ondermaats, de middelen onvoldoende. Oplossingen zijn bekend: gescheiden riolering, infiltratie, slimme technologie, ontharding en natuur.”
– Mieke Schauvliege (Groen), 2 mei 2025

De Feiten

1. Aantal vissterftes (2020–2024)
   Tussen 2020 en 2024 registreerde De Standaard 174 gevallen van plotse vissterfte in Vlaamse waterlopen, met in 2020 onder meer een sterfte van 3 ton vis in de Ringvaart van Zeebrugge.

2. Oorzaken

   • Lozingen van organisch materiaal: de grootste bekende oorzaak, verantwoordelijk voor circa 26 % van de incidenten.
   • Overstorten bij hevige regen: goed voor 20 % van de vissterftes doordat onzuiverd rioolwater in beken terechtkomt.
   • Droogte door klimaatverandering: periodes van lage waterstanden vergroten de verzadiging van vervuiling en sterfte, wat sinds 2017 vaker voorkomt.

3. Ecologische toestand
   Van de 195 Vlaamse waterlichamen houdt slechts 1 (0,5 %) een goede ecologische toestand aan volgens de Europese Kaderrichtlijn Water.

4. Bekende oplossingen

   • Gescheiden riolering: voorkomt dat hemelwater de RWZI’s overbelast en overstorten veroorzaakt; in Vlaanderen lozen 248.470 gebouwen nog ongezuiverd afvalwater.
   • Infiltratie van regenwater: aanbevolen in de Vlaamse stroomgebiedbeheerplannen om vervuiling te spreiden en waterschaarste te beperken.
   • Slimme sensortechnologie: sensornetwerken en real‑time monitoring kunnen vissterfte vroegtijdig signaleren en beheeracties versnellen.
   • Ontharding en ecologische versterking: vermindert afstroming en verhoogt buffering, onderdeel van het Vlaams klimaatadaptatie- en waterbeheerbeleid.

Onze Analyse

De 174 vissterftes en bijbehorende cijfers zijn juist en gedocumenteerd in recente studies en media. De oorzaken (organisch afval, overstorten, droogte) zijn door de VMM en experts bevestigd. Vlaanderen beschikt over klaarstaande maatregelen in stroomgebiedbeheerplannen en klimaataanpassingsprogramma’s, maar de uitvoering en financiering blijven knelpunten.

Conclusie

De claim van Mieke Schauvliege is waar. De incidenten‑ en percentagescijfers en de ecologische status van de waterlopen zijn accuraat, en de geschetste oplossingen zijn breed erkend en opgenomen in beleidsplannen, al is de impact daarvan nog werk in uitvoering.